Trong Đông y, hạt ngưu bàng còn gọi là ngưu bàng tử và rễ ngưu bàng (ngưu bàng căn) được dùng để làm thuốc. Ngưu bàng có thể giúp ngăn ngừa ung thư, suy nhược cơ thể…
Dược điển Đức ghi: Chế phẩm rễ ngưu bàng chữa rối loạn tiêu hóa và đau dạ dày, thấp khớp, làm thuốc long đờm (làm ra mồ hôi), làm mát máu, lợi tiểu, chữa viêm da (lở ngứa, chàm, vảy nến). Ở Hoa Kỳ, lá hoặc hạt, nước sắc của rễ ngưu bàng được dùng như trà hàng ngày để ngăn ngừa ung thư.
Theo tác giả Trung Quốc: “Ngưu bàng là một trong những loại thảo mộc giải độc”. Rễ ngưu bàng chữa bệnh tiểu đường, mụn nhọt. Rượu rễ ngưu bàng chữa viêm khớp. Rễ ngưu bàng (rễ ngưu bàng, cà rốt, nấm đông khô) được coi là thần dược với khả năng ngăn ngừa và điều trị ung thư.
Mục Lục
Ngưu bàng là gì?
Ngưu bàng hay còn được gọi với nhiều cái tên khác là ngưu bàng tử, á thực, hắc phong tử, đại đao tử, lệ thực, đại lục tử, biên bức thứ và mã diệc danh thử niêm. Ngoài những tên gọi ở trên ra thì loại cây này có tên khoa học là Arctium lappa Linn, thuộc họ nhà cúc (Asteraceae).
Ngoại hình ngưu bàng
Ngưu bàng là một vị thuốc quý, có hình dạng giốn hạt gạo nhưng có màu nâu đen. Nó là quả chín phơi khô của cây ngưu bàng. Tùy theo điều kiện sinh trưởng mà cây có thể sống lâu năm hoặc 2 năm. Phần thân của cây cao khoảng từ 1 đến 1.5m và phân rất nhiều cành. Lá ngưu bàng thường mọc so le, hình tim và có đường kính khoảng 40 đến 50cm.
Mặt trên của lá không có gì đặc biệt, còn phần mặt dưới của lá thì được bao phủ bởi rất nhiều lông tơ màu trắng. Hoa của loài cây này thường mọc ở đầu cành với đường kính trong khoảng từ 2 đến 5cm và những cánh hoa thường có màu tím nhạt.
Quả cây loài cây này nhỏ, có màu xám, hơi cong và được bao phủ bởi các gai nhọn. Cây thường cho hoa từ đầu tháng 6 đến hết tháng 7 và cho quả vào tháng 8. Điều đặc biệt của loại cây này là khi cây đã đủ dưỡng chất thì phần rễ của cây sẽ phát triển thành củ.
Dùng ngưu bàng trị bệnh như thế nào?
Thuốc bột từ ngưu bàng
Bệnh viêm thận cấp, viêm họng, dị ứng mẩn ngứa
Ngưu bàng tử (1/2 sao 1/2 sống), bèo cái sao khô lượng bằng nhau. Tán bột trộn đều. Mỗi lần uống 5g pha với nước ấm, ngày 3 lần.
Bệnh ung thư vú:
Ngưu bàng tử 60g, sao vàng tán bột. Ngày uống 2- 3 lần. Mỗi lần 6-8g.
Bệnh ung thư trực tràng:
Ngưu bàng căn (rễ) 20g, xích tiểu đậu 8g, đương quy 12g, đại hoàng 6g, bồ công anh 12g. Các vị tán bột, uống mỗi lần 6-10g. Ngày 2-3 lần.
Bệnh ung thư cổ tử cung
Rễ ngưu bàng 20g, chử thực tử 20g. Các vị tán bột, uống mỗi lần 6-8g ngày.
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc để điều trị bệnh này cần phải có tư vấn chuyên môn của thầy thuốc.
Thuốc sắc
Bệnh ung thư phổi
Ngưu bàng tử 20g, sơn đậu căn 15g, thiên môn đông, bán chi liên, mỗi vị 30g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Trị ngoại cảm phong nhiệt
Ngưu bàng tử, kim ngân hoa, liên kiều, đạm đậu xị, mỗi vị 8-12g. Cát cánh, trúc diệp, bạc hà mỗi vị 8-12g, kinh giới tuệ 4-6g cam thảo 2-4g. Sắc uống.
Hoặc dùng bài: Ngưu bàng tử, kim ngân hoa, mỗi vị 12g. Liên kiều, kinh giới, bạc hà mỗi thứ 8g. Cam thảo 4g. sắc uống.
>>> Nhấp vào đây để đọc thêm các bài thuốc hay
Thuốc dùng ngoài từ ngưu bàng
Lá và rễ sắc đặc để xông ngâm trĩ
Lá tươi ngâm rượu (10 lá/100ml rượu) 1 tuần dùng bôi chữa ngứa
Lá hoặc rễ 5-10g, nấu với 200ml nước còn 100ml, súc miệng chữa viêm nha chu (nhiệt miệng, viêm lợi)
Lá tươi, giã đắp vào nơi tổn thương (mụn, nhọt, áp xe, vết côn trùng cắn).
Rễ dùng tươi nấu làm nước rửa vết thương (nấm bàn chân, chàm và chàm bội nhiễm, hắc lào.)
Hạt , giã nhỏ hòa rượu trị bệnh phong (kinh nghiệm của người Châu Âu từ thế kỷ 14).
Hạt pha hãm như nước trà dùng để rửa mặt trị mụn, mẩn ngứa.
Rễ nấu chín, pha nước tắm, giúp ra mồ hôi, chữa mẩn ngứa làm sạch da, mềm da; xông chữa mụn trên mặt (Kinh nghiệm phổ biến ở Nhật).
Trà từ ngưu bàng
Phục hồi sức khỏe sau sinh, sau phẫu thuật, cơ thể suy nhược: Lá rễ thái nhỏ. Sắc uống (tỷ lệ 1 ngưu bàng 10 nước).
Trị viêm da sưng tấy, ngứa (dị ứng), viêm mũi họng: Ngưu bàng tử 30g ngân hoa 50g. Sắc uống .
Giải nhiệt độc, nóng trong, môi khô, miệng khát, sốt cao: Ngưu bàng căn tươi 200g, thái nhỏ, xay nhỏ, lọc lấy nước uống. Có thể phối hợp nước ngó sen tươi hòa chung vào.
Cháo nấu từ ngưu bàng
Chữa viêm họng, viêm amidan, viêm tuyến nước bọt, sởi, thủy đậu: Ngưu bàng căn 30g sắc lấy 100ml nước (bỏ bã). Nấu cháo riêng. Khi cháo chín cho nước cốt ngưu bàng vào. Sôi lại. Ngày ăn 2 lần, ăn trong 5-7 ngày.
Chữa cảm làm ra mồ hôi, viêm họng cấp, nhức đầu, liệt thần kinh mặt giai đoạn đầu: Ngưu bàng tử 10g, kinh giới 8g, bạc hà 8g sắc lấy nước bỏ bã cho gạo tẻ vào nấu lại, được cháo loãng. Ăn nóng.